Ludwik HASS

Od dawna w wielu kręgach, m. in. historyków, uchodziło za pewnik, iż w archiwach watykańskich znajduje się mnóstwo materiałów, może nawet szczególnie wartościowych, o „Sztuce Królewskiej” niemal na całym świecie. Jednocześnie infomacje podawane o niej w starszej i świeżej daty publikacjach duchownych i świeckich ludzi Kościoła katolickiego, osób zatem, które mogłyby mieć dostęp do tej dokumentacji, owych przypuszczeń nie potwierdzały. Wyjątkiem od tej reguły są liczne opracowania dotyczące dziejów wolnomularstwa pióra księdza-jezuity, profesora uniwersytetu w Salamance, Jose Antonio Ferrer Benimeliego, jak chociażby jedno z pierwszych Los archivos secretos vaticanos y la Masoneria (Caracas 1976). Lecz właśnie prace tego uczonego w dużym stopniu opierają się na innych archiwach, m. in. nuncjatur; nawet dyskretnie daje on miejscami do zrozumienia, iż w Watykanie miał trudności z uzyskaniem dostępu do potrzebnych mu materiałów.

Leszek Żebrowski, DoRzeczy, nr 14/422, 26.04-3.05.2021 r.

Najnowsza książka Kanadyjki, która przypisuje jednej Żydówce – Rywie Tajtelbaum - akcje przeciw Niemcom w rzeczywistości przeprowadzone przez AK, to tylko element zalewającej nas rzeki kłamstw

Paweł Smoleński, Newsweek, nr 17/2021, 26.04-3.05-2021 r.

Gdy przyjechaliśmy tu wiele lat temu wspomina psycholożka Inez - mój ojciec syjonista zabierał mnie do Mea Shearim i mówił: „Naoglądaj się, bo już niedługo w Izraelu ich nie będzie”. Izrael jest dziś supernowoczesny, a ultraortodoksów jest coraz więcej i więcej

PAWEŁ SMOLEŃSKI, Newsweek, nr 15/2021, 12-18.04.2021 r.

Proces odpowiedzialnego za logistykę Holokaustu Obersturmbannfuhrera SS przeorał zbiorową świadomość Izraela. Wcześniej ocaleni nie chcieli opowiadać o Zagładzie, a urodzeni w Izraelu za bardzo nie chcieli słuchać

Cygańskie wróżbiarstwo i magia - główne źródła utrzymania większości grup tego ludu - polegają na umiejętnym, kultywowanym od stuleci wykorzystywaniu zabobonności niecygańskiego otoczenia. Wydawać by się mogło, że ci, którzy zarobkują dzięki cudzym przesądom, sami wolni są od zabobonu, jak gdyby „niewierzący” nawet w zakresie prymitywnych ludowych wierzeń. Jest to oczywiście przekonanie błędne. Wydrwiwając po cichu i wyzyskując w celach zarobkowych przesądy cudze, mają Cyganie inne na własny użytek, traktowane poważnie, obdarzane przez nich pełną wiarą, praktykowane.

Andrzej Manasterski, Obywatelska, nr 251, 13-26.08.2021 r.

Olga Tokarczuk doszła swego czasu do wniosku, że „trzeba będzie stanąć z własną historią twarzą w twarz i spróbować ją trochę od nowa, nie ukrywając tych wszystkich strasznych rzeczy, które robiliśmy jako kolonizatorzy, większość narodowa, która tłumiła mniejszość jako właściciele niewolników czy mordercy Żydów”.

Wcześniejsza przeszłość miejscowości Burbiszki, leżącej niedaleko od miasteczka Onikszty, na brzegu rozległego jeziora Rubiki, nie jest dobrze znana. Wiadomo właściwie tylko tyle, że w XIX w. miejscowe dobra były dziedzictwem rodziny Węcławowiczów h. Wadwicz. Onufry Węcławowicz, syn również Onufrego

Osobliwością cygańskiego folkloru jest całkowity niemal brak przejawów twórczości plastycznej w obecnym stadium cygańszczyzny. Dawne artys- tyczno-rzemieślnicze profesje, jak metaloplastyka a nawet złotnictwo, zanikły doszczętnie i jeszcze tylko w lepionych przeważnie z wosku figurkach - rekwizytach wróżbiarskich - „diabełkach”, „trupkach” itp. - zachowały się w szczątkowej formie tradycje użytkowej twórczości plastycznej Cyganów, a barwne kompozycje strojów Cyganek i zamiłowanie do błyskotek świadczą jeszcze o ich potrzebie zaspokajania własnych potrzeb estetycznych.

Artur Adamski, Obywatelska, nr 250, 30.07-12.08.2021 r.

Rząd Izraela i wiele żydowskich organizacji nie wahają się nagłaśniać na cały świat najpodlejszych antypolskich oszczerstw. Nie powinniśmy się zniżać do równie nikczemnych praktyk, ale mamy prawo przypomnieć choć szczyptę historycznych faktów.

Muzykanctwo to odwieczna profesja cygańska. Najbardziej rozpowszechnione na Węgrzech, znane było i w Polsce od dawna, a cygańscy grajkowie grywali nie tylko po weselach i karczmach ale także na dworach królów polskich.

Zygmunt I Stary, jeszcze jako królewicz, rozmiłowany był w muzyce i od młodych lat, na przełomie XV i XVI wieku, utrzymywał na dworze niejednego pieśniarza i grajka. Nie zabrakło też i ulubionych przezeń cygańskich muzykantów, o czym pisze A. Pawiński w „Młodych latach Zygmunta Starego”, 1893: „Gdy wędrowny harfiarz z krainy minnesangerów pieśń o miłości zanuci, albo nadworny lutnista Czuryło, stary pieśniarz, po rusku o Litwie zaśpiewa, gdy Cyganie na cytrach uderzą w smętną strunę, to Zygmunt się rozpływa w zadowoleniu”. Nie inaczej bywało za panowania innych królów; Cygan Janczy był nadwornym kobziarzem Władysława IV, a rodzina poetki cygańskiej Papuszy przechowywała aż do ostatniej wojny dokument, że jeden z przodków był muzykantem królowej Marysieńki Sobieskiej. Cygańscy muzykanci potrzebni byli nie tylko panującym. Albrecht Stanisław Radziwiłł pisze, że kiedy do spoczywającego na łożu śmierci siedemnastowiecznego awanturnika i infamisa Łaszcza „niektórzy kredytorowie przyszli, upominając się zapłaty długów, odpowiedział im, iż z serca życzył tego, ale że nic nie miał, kazał Cyganowi, którego u siebie chował, na skrzypcach im zagrać; co gdy uczynił, ducha wypuścił”.