Hebrew Date: 7/9/5784 > Strona główna Sprawy religijne
Sprawy religijne
BÓŻNICE POLSKIE XIV—XVIII w. PDF Drukuj Email
Wpisany przez Samuel Baranowski   
Środa, 04 Kwiecień 2018 00:00

Szymon Zajczyk, historyk architektury i znakomity fotografik, którego nieocenioną zasługą było w okresie międzywojennym gromadzenie materiałów i podjęcie systematycznych badań nad polską architekturą bóżnic, w swoim artykule z r. 1933 o bożnicach barokowych napisał: „Materiał zabytkowy Polski w tej dziedzinie jest w porównaniu z Europą Zachodnią i Środkową niezwykle obfity i interesujący. Posiada on tę zasadniczą właściwość, iż dostarcza nam zespołu bez mała bez luk w czasie. Od późnego średniowiecza do czasów najnowszych możemy w Polsce prześledzić rozwój typu bóżnicy. Inaczej w pozostałej Europie, gdzie bóżnice zachowały się tylko z pewnych epok i tylko w pewnych krajach”. Stan ten zmieniła radykalnie II wojna światowa. Tragiczny los Żydów polskich podzieliły bóżnice. Znaczna ich liczba znalazła się poza obecnymi granicami PRL — nie o wszystkich wiemy, czy istnieją i w jakim są stanie. Z pomiędzy tych, które znajdowały się w naszych obecnych granicach zostały spalone lub rozebrane wszystkie drewniane, zniszczeniu uległa też większość murowanych. Zabrakło im wiernych i opieki. Pozostały ruiny lub przebudowane zmieniły swoje przeznaczenie, niewiele też bóżnic odzyskało w pełni pierwotny kształt, tylko Remu w Krakowie oraz parę pochodzących z końca XIX i pocz. XX w. pełni nadal swą funkcję, a dwie—Bóżnica Stara w Krakowie i tykocińska — stały się muzeami sztuki żydowskiej.

Ostatnio zmieniany w Czwartek, 08 Marzec 2018 07:55
Więcej…
 
CO TO ZNACZY DUSZA? PDF Drukuj Email
Ocena użytkowników: / 1
SłabyŚwietny 
Wpisany przez Reb. Janusz Baranowski   
Środa, 28 Marzec 2018 00:00

Pamiętam, jakby przez sen. W domu naszym kręcił się, jakiś mały, chudy Żyd o szpiczastej bródce. Często podchodził do mnie, obejmował i całował. Pamiętam również, że w jakiś czas później tenże mały Żyd leżał w łóżku. Był chory. Wzdychał, stękał i jęczał. Matka z rozpaczy bije głową o ścianę.

Ostatnio zmieniany w Czwartek, 08 Marzec 2018 07:55
Więcej…
 
OD CHEDERU DO JESZIWY PDF Drukuj Email
Wpisany przez Reb. Janusz Baranowski   
Środa, 21 Marzec 2018 00:00

Dla Żydów starszej generacji, wywodzących się z małych miasteczek początki nauki w chederze kojarzą się z dużą izbą, rzadko kiedy wietrzoną, pełną kuchennych zapachów i krzątaniny rebecyn (żony rebego). W izbie po zabłoconej podłodze raczkowały małe dzieci gospodarzy domu, a blisko okna stał długi stół i przy nim dwie ławy, z gęsto — głowa przy głowie — wokół melameda siedzącą dziatwą. O takim chederze w Tyszowcach opowiadał Jechiel Stern pedagog i etnograf: Kiedy chłopczyk miał trzy lata wówczas ojciec i matka opatulali go w ojcowski tałes i zanosili do chederu. Przed wryjściem z domu matka ubierała mu na koszulkę arba kanfot, czyli tzw. mały tałes popularnie zwany cyces. Arba kanfot były symbolem pełnego podporządkowania się nakazom Tory. Pobożny Żyd nosił je do końca życia.

Wysupłanego z ojcowskiego tałesa chłopczyka, nazywać go będziemy Dawidkiem, a gdy dorośnie Dawidem — sadzano przed rebem, a ten pokazywał dziecku litery: szin, dalet, jud, alef, mem, taw. Potem łączył je w słowa Szadaj emet (Wszechmocny jest prawdą). Imienia Boga nie było wolno wymawiać, mówiono w miejsce imienia jeden z boskich przymiotników. Dawidek powtórzył za rebem i w ten sposób zaczęła się jego chederowa edukacja.

Ostatnio zmieniany w Czwartek, 08 Marzec 2018 07:54
Więcej…
 
PIRKEI AWOT PDF Drukuj Email
Wpisany przez Reb. Aron Kohn, Hajfa   
Piątek, 16 Marzec 2018 00:00

Pirkei awot — czyli sentencje, albo jak kto woli Pouczenia Ojców, stanowią jeden z traktatów Miszny — podstawowej części Talmudu. Zebrane zostały przez Rabbi Jehudę Ha-Nasi (księcia-rabina). Należą do gnomologicznej literatury Żydów. Zajmują w niej drugie co do ważności miejsce po „Przypowieściach Salomona”. Mędrcy żydowscy na przełomie siedmiu wieków (od IV wieku p.n.e. do III wieku naszej ery) sformułowali w nich swoje poglądy filozoficzne i doświadczenia Życiowe. Zajęli wyraźne stanowisko w sprawach moralności, etyki i postępowania człowieka w codziennym życiu. Swoje wypowiedzi wygłosili w sposób zwięzły, jasny, aforystyczny.

Z nich czytelnik dowie się, że najpotężniejszą siłą w świecie jest nauka, wiedza, inteligencja. Jest to siła, przed którą gaśnie wszelka moc władzy świeckiej. Najtrwalszym fundamentem, na którym trzyma się świat jest sprawiedliwość. Najpiękniejszą ozdobą człowieka jest dobroczynność. Sama nauka bez cnót obywatelskich może być niszczącą bronią w rękach złoczyńców. Prawda i pokój, to najwyższy cel Boga i ludzi.

Sentencje zawarte w Pirkei awot czytają Żydzi w każdą sobotę po uroczystym o biedzie. Tu prezentowane tłumaczenie zawiera układ Z machzorów, cechujący się preambułą i dodatkowymi wypowiedziami, których brak w wydaniach krytycznych Miszny.

Wszyscy Izraelici mają zapewniony udział w życiu wiecznym (pozagrobowym) albowiem tak jest powiedziane:

A wszystek lud Twój jest sprawiedliwy i będzie miał swoją działkę w życiu wiecznym. On jest latoroślą przeze mnie zaszczepioną. On — dzieło moich rąk, ku chwale mojej. (Izajasz 60.21).

Ostatnio zmieniany w Czwartek, 08 Marzec 2018 07:54
Więcej…
 
SŁOWNIK PODSTAWOWYCH TERMINÓW I ZNACZEŃ, cz. II PDF Drukuj Email
Wpisany przez Samuel Baranowski   
Poniedziałek, 12 Marzec 2018 00:00

MAARIW — popularna nazwa modlitwy ARAWIT.

MACA — „placek, opłatek, niekwaszony chleb” pieczony tylko ze specjalnie przygotowanej mąki i wystudzonej wody, bez dodatku soli. Ciasto na macę należy miesić bez przerwy i szybko piec, aby nie miało żadnej możliwości fermentacji. Zazwyczaj uważa się, że cała czynność nie powinna trwać dłużej niż 18 minut. Nakaz religijnego spożywania macy obowiązuje w czasie święta PESACH, zwanego też chag ha-macot — świętem mac, lub świętem Przaśników.

Więcej…
 
<< Początek < Poprzednia 1 2 3 4 5 6 7 Następna > Ostatnie >>

JPAGE_CURRENT_OF_TOTAL