4. FAZY HISTORYCZNO-KOMPOZYCYJNE:

Jak każde miejsce o charakterystycznym przeznaczeniu cmentarz w Częstochowie ma swoją historię i własne stadia rozwoju.
Na terenie cmentarza można wyodrębnić trzy kompleksy przestrzenne, które wynikają kolejno z jego przekształceń. Dzięki dokumentacji jaka się zachowała, mamy czytelny obraz, jak wszystkie kolejne fazy przebiegały.
Początkowo teren cmentarza obejmował kompleks I (patrz rys.3). Jest to najstarsza część całości z czytelnie uformowaną osią kompozycyjną (południowy zachód - północny wschód).  Ze względu na zły stan obecny nie można odczytać jak kształtowały się aleje poprzeczne. Jedyną czytelną do dziś jest aleja przy murze z bramą na kierunku północ-południe. Na początku XX wieku wysadzono przy tej właśnie alei szpaler topól ( Populus alba), niestety do chwili obecnej zachowały się cztery egzemplarze .
Pierwotnie nagrobki były w układzie rzędowym na osi północ-południe tuż przy wytyczonych ścieżkach, na dzień dzisiejszy nie do rozpoznania. Istnieje możliwość że owy pierwotny układ został zakłócony jeszcze w trakcie funkcjonowania cmentarza poprzez powstawanie kolejnych grobów miedzy już istniejącymi. W trakcie lat nagrobki zostały zniszczone do tego stopnia, że w tym momencie niewiele nagrobków zachowało się w całości, a te które jeszcze istnieją są zlokalizowane w części północno – zachodniej kompleksu I.

Kompleks II jest przedłużeniem kompleksu I w kierunku wschodnim. Od pierwszego jest prawie dwukrotnie mniejszy a główna aleja zmienia tu swój bieg w kierunku ze wschodu na zachód. Ten kompleks jest najlepiej czytelny pod względem kompozycyjnym ze wszystkich. Możemy wyróżnić zarówno układ mogił jak i pierwotny układ ścieżek. Kompleks podzielony jest aleją główną a następnie pięcioma ścieżkami poprzecznymi i dwoma dodatkowymi równoległymi do alei. Scieżki nie były utwardzone, podobnie zresztą w kompleksie I. Istnieją ślady iż na granicy I i II kompleksu w części południowej była zlokalizowana studnia cmentarna. Od strony północnej kompleksu II podziwiać można zachowaną oryginalny mur otaczający cmentarz.
Jak już wcześniej pisałam, to właśnie w tej części zostały postawione mogiły zbiorowe.

Kompleks III jest rozwinięciem poprzedniego kompleksu od strony wschodniej, lecz nie na całej jego długości, a jedynie od południa. Główna aleja biegnie w tym samym kierunku i jest przedłużeniem alei kompleksu II. Poprowadzona jest ona blisko muru centralnego zachowanego w dobrym stanie. Równolegle  do niej biegną dwie   ścieżki , które są kontynuacją ścieżek kompleksu II, przecina je, pod kątem prostym,  kilka dróg poprzecznych. W chwili obecnej trudne do odczytania. Wiadomo jedynie że w tej części także starano się utrzymać układ kwaterowy, który i tak został zakłócony. Powstało także wiele mogił nieobmurowanych, które są na chwile obecną bardzo słabo czytelne.
Na końcu alei głównej naszym oczom ukzuje się budynek (już nie urzywany) Huty Częstochowa.

Komentarze

Szukaj

3.25 Copyright (C) 2007 Alain Georgette / Copyright (C) 2006 Frantisek Hliva. All rights reserved."