Gdy wzniosły Anu, król Anunnaków (i) Enlil, pan nieba i ziemi, wyznaczający losy kra-ju, Mardukowi, synowi pierworodnemu boga Ea najwyższą władzę (nad) wszystkimi ludźmi przyznali (i) pośród bóstw Igigi uczynili go największym, (gdy) Babilon imieniem jego wznio-słym nazwali (i) w czterech stronach świata uczynili go panującym i we wnętrzu jego króle-stwo wieczne, którego podstawy jak niebo i ziemia są ugruntowane, trwale ustanowili; wte-dy to (mnie), Hammurabiego, księcia pobożnego, wielbiącego bogów, (aby) sprawiedliwość w kraju zaprowadzić, aby złych i nikczemnych wytracić, aby silny słabego nie krzywdził, aby jak słońce dla czarnogłowych wzejść (i) kraj opromienić, Anu i Enlil, aby o pomyślność ludu troszczyć się imieniem moim nazwali.
Hammurabi, pasterz, wybranek Enlila jam (jest); (ten) który gromadzi bogactwa i ob-fitość, który spełnia wszystko cokolwiek nazwę swą (ma) dla Nippur-Du-ranki, strażnik, gor-liwy E-kur.
Król mocny, który miastu Eridu przywraca jego pierwotny kształt, który oczyścił ob-rzędy w E-abzu.
Wicher czterech stron świata, który wielkim uczynił imię Babilonu, który cieszy serce Marduka, pana swego, który codziennie stoi (w gotowości) dla E-sagili.
Nasienie królestwa, które Sin stworzył, wzbogacający miasto Ur, pokorny, pobożny, przynoszący obfitość wszelaką dla E-gisznugal. Król rozważny, posłuszny Szamaszowi, po-tężny, który wzmocnił fundamenty Sippar, który przyozdobił zielenią przybytek bogini Aji, który określił E- babbar, będącą jak siedziba niebios.
Bohater, który ulitował się nad Larsą, który odnowił E- babbar Szamasza sojusznika swego.
Pan, który daje życie Uruk (i) dostarcza wód obfitości mieszkańcom jego, który pod-wyższył wierzchołek E-anna, który gromadzi bogactwa dla Anu i Isztar.
Obrona kraju, ten który zgromadził rozproszonych ludzi z Isin, który wypełnia obfi-tością świątynię E-galmah.
Smok królów, ulubiony brat Zababy, który mocno osadził siedzibę miasta Kisz, który otoczył blaskiem E-meteursang, który uporządkował wszelkie obrzędy Isztar, opiekun świę-tego okręgu Hursangkalama.
Sieć (na) wrogów, któremu Erra, towarzysz jego, pozwolił spełnić życzenia jego, który powiększył miasto Kuta, który pomnożył wszystko cokolwiek nazwę swą (ma), dla (E)- me-slam.
Dziki byk rozjuszony, przebijający (rogami) wrogów, ulubieniec Tutu, który sprawia radość miastu Borsippa, pobożny, który nie zaznaje spoczynku dla E-zidy.
Bóg królów, znający mądrość, który rozszerzył pola uprawne Dilbat, który napełnił spichlerze, dla Urasza walecznego.
Pan godny berła i korony, którego udoskonaliła mądra bogini Mama, który utrwalił zarysy Kesz, który uczynił licznymi czyste pokarmy dla Nintu.
Roztropny, doskonały, który ustanowił pastwiska i wodopoje dla Lagasz i Girsu, któ-ry dzierży wszelkie dary ofiarne dla E-ninnu.
(Ten) który chwyta wrogów, oblubieniec Telitum, który „przyjmuje do serca” polece-nia z Zabalam, który cieszy serce Isztar.
Książę czysty, którego modlitwę Adad zna, który uspokaja serce Adada, bohatera w mieście Bit-Karkara, który wciąż umieszcza (wszystko) co niezbędne w E-udgalgal.
Król dający życie miastu Adab, dbający o świątynię E-mah.
Młodzieniec wśród królów, w walce bez (równego mu) przeciwnika; on (to) podaro-wał życie miastu Maszkan-Szapir, który napoił obfitością (E)-me-slam.
Mądry zarządca, ten co dosięgnął źródła mądrości, który uchronił ludzi z Malgum przed nieszczęściem, który mocno osadził siedziby ich w dobrobycie; dla Ea i Damgalnunny, którzy uczynili wielkim królestwo jego, (onże) na wieki nakazał ofiary czyste.
Pierwszy między królami, który ujarzmił siedliska nad Eufratem na rozkaz Dagana, stworzyciela swego, który oszczędził ludność z Mari i Tutul.
Książę pobożny, który rozjaśnił oblicze Tiszpaka, składa ofiary czyste dla Ninazu (i) ochrania swych ludzi w potrzebie, który ustanowił pokojowo ich podstawy wewnątrz Babi-lonu.
Pasterz ludu, którego czyny miłe są Isztar, który osadził Isztar w E-ulmasz, wewnątrz z Agade, (miasta) handlu.
(Ten) który objawił prawdę, który przewodzi ludom, który sprowadził z powrotem Boginię Opiekuńczą swą dobrotliwą do Aszur.
(Ten), który uciszył niezadowolonych, król, który w Niniwie, w E-ulmasz obwieścił ry-tuały kultowe Isztar.
Pobożny, oddany bogom wielkim, potomek Su-mu-la-El(a), dziedzic potężny Sin-muballi,a nasienie odwieczne władzy królewskiej.
Król potężny, słońce Babilonu, który pozwala wzejść światłości nad krajem Sumeru i Akadu, król, który zmusił do posłuszeństwa cztery strony świata, ulubieniec Isztar — oto ja!
Gdy Marduk, ład zaprowadzić (wśród) ludu i krajowi dobre obyczaje dać poznać, po-lecił mi, prawo i sprawiedliwość w usta kraju włożyłem (oraz) dobrobyt ludowi zapewniłem. Wtedy też:
§ 1. Jeśli
obywatel obywatela oskarżył i morderstwo mu zarzucił, a nie udowodnił mu
(tego), oskarżyciel <jego> zostanie zabity.
§ 2. Jeśli
obywatel czary obywatelowi zarzucił i nie udowodnił (mu) tego, ten któremu
czary zarzucono do Rzeki wejdzie, w Rzece się zanurzy, jeśli Rzeka dosięgnie
go, oskarżyciel jego domostwo jego zabierze. Jeżeli człowieka tego Rzeka
oczyści <go> i zostanie zdrowy, ten który czary (mu) zarzucił zostanie
zabity, ten zaś, którego Rzeka oczyściła domostwo oskarżyciela swego zabierze.
§ 3. Jeśli
obywatel podczas rozprawy sądowej z fałszywym świadectwem wystąpił,
oświadczenia swojego nie udowodnił, (to) jeżeli rozprawa ta (była) sprawą
gardłową, człowiek ten zostanie zabity;
§ 4. jeżeli
ze świadectwem (dotyczącym) zboża lub srebra wystąpił, karę rozprawy tej w
całości poniesie.
§ 5. Jeśli
sędzia wyrok wydal, rozstrzygnięcia dokonał, tabliczkę opieczętowaną
sporządził, a następnie wyrok swój zmienił, (zaś) sędziemu temu udowodni się
<mu> zmianę wyroku raz wydanego, (kwotę) roszczenia, o którą w sprawie w
tej chodziło po dwunastokroć da i przed zgromadzeniem z krzesła sędziowskiego
<jego> usunie się go i (już) nie powróci i razem z sędziami, podczas
rozprawy sądowej nie zasiądzie.
§ 6. Jeśli
obywatel mienie boga lub pałacu skradł, obywatel ten zostanie zabity i ten,
który rzecz skradzioną w ręce swe przyjął zostanie (także) zabity.
§ 7. Jeśli
obywatel <albo> srebro albo złoto, albo niewolnika, albo niewolnicę, albo
byka, albo owcę, albo osła, albo cokolwiek innego z rąk syna obywatela lub
niewolnika obywatela, bez świadka i (legalnego) kontraktu kupił, bądź na
przechowanie przyjął, człowiek ten jest złodziejem (i) zostanie zabity.
§ 8. Jeśli
obywatel <albo> bydło albo owcę, albo osła, albo świnię, albo barkę
skradł, a jeśli (było) to boga, albo pałacu, (aż) po trzydziestokroć to odda;
jeżeli (było) to muśkena
po dziesięciokroć to zwróci; jeżeli (zaś) złodziej tego (co trzeba) oddać nie
ma, zostanie zabity.
§ 9. Jeśli
obywatel, któremu cokolwiek zginęło, to coś zgubione w rękach (innego)
obywatela pochwycił, (a jeżeli) obywatel, w którego rękach <jego> zguba
została pochwycona powiedział: „Sprzedawca sprzedał mi to, przy świadkach
dokonałem zakupu”, natomiast właściciel zguby powiedział: „Świadków znających
zgubę moją zaprawdę przyprowadzę” i (jeśli) nabywca sprzedawcę, który mu
sprzedał oraz świadków, przy których dokonał zakupu, przyprowadzi, a także
właściciel zguby świadków znających zgubę jego przyprowadzi, sędziowie słowa
ich sprawdzą i świadkowie, przy których zakup został dokonany oraz świadkowie
znający zgubę, to co wiedzą przed bogiem oświadczą; sprzedawca (zatem) jest
złodziejem (i) zostanie zabity. Właściciel zguby zgubę swą weźmie, (a) nabywca
z domu sprzedawcy srebro, które zapłacił odbierze (sobie);
§ 10. jeżeli
kupujący sprzedawcy, który sprzedał mu (zgubę) i świadków, przy których (ją)
zakupił, nie przyprowadził, (a) właściciel zguby świadków znających zgubę jego
przyprowadził, nabywca jest złodziejem (i) zostanie zabity, właściciel zguby
zgubę swoją odbierze;
§ 11. jeżeli
właściciel zguby świadków znających zgubę jego nie przyprowadził, jest kłamcą,
oszczerstwo rzucił (i) zostanie zabity;
§ 12. jeżeli
sprzedawca doszedł do kresu (swego), nabywca z domu sprzedawcy (kwotę) roszczeń
(swych) w rozprawie tej pięciokrotną weźmie;
§ 13. jeżeli
tego obywatela świadkowie <jego> nie są w pobliżu, sędziowie termin za
sześć miesięcy wyznaczą mu, (a) jeśli przez sześć miesięcy świadków swych nie
przyprowadzi, człowiek ten jest kłamcą, karę rozprawy tej w pełni poniesie.
§ 14. Jeśli
obywatel małego syna obywatela ukradł, zostanie zabity.
§ 15. Jeśli
obywatel <albo> niewolnikowi pałacu, albo niewolnicy pałacu albo
niewolnikowi muśkena,
albo niewolnicy muśkena
przez bramę główną pozwolił wyjść, zostanie zabity.
§ 16. Jeśli
obywatel <albo> niewolnika albo niewolnicę zbiegłych z pałacu lub od muśkena w domu swym
ukrył i na wezwanie herolda (ich) nie wydał, pan domu tego zostanie zabity.
§ 17. Jeśli
obywatel <albo> niewolnika albo niewolnicę zbiegłych w stepie pochwycił i
panu jego oddał go (ją), dwa szekle srebra pan niewolnika da jemu;
§ 18. jeżeli
niewolnik ten pana swego nie wymieni, do pałacu przyprowadzi go, sprawa jego
zostanie zbadana i panu jego zostanie on zwrócony;
§ 19. jeżeli
niewolnika tego w domu swym zatrzymał <go>, (zaś) później niewolnik w
rękach jego zostanie pojmany, obywatel ten zostanie zabity;
§ 20. jeżeli
niewolnik z rąk tego, (który) pochwycił go, zbiegł, obywatel ten panu
niewolnika (na) życie (swe) wobec boga przysięgnie i wolny odejdzie.
§ 21. Jeśli
obywatel (w ścianie) domu wyłom uczynił, przed wyłomem tym zabije się go i
powiesi <go>.
§ 22. Jeśli
obywatel rabunku dokonał i został złapany, człowiek ten zostanie zabity;
§ 23. jeżeli
rabuś nie zostanie złapany, obywatel obrabowany, o tym, co mu skradziono przed
bogiem zaświadczy ; miasto lub rabianum, na terytorium którego
lub w okręgu którego rabunku dokonano, wszystko, co mu skradziono, zwróci jemu;
§ 24. jeżeli
(chodzi o) życie, miasto lub rabianum 1 minę srebra jego
bliskim dadzą.
§ 25. Jeśli w
domu obywatela pożar wybuchł, (a inny) obywatel, który go ugasić przyszedł, na
dobytek pana domu podniósł swój wzrok i dobytek pana domu wziął, człowiek ów w
ogień ten zostanie wrzucony.
§ 26. Jeśli
<albo> żołnierz albo „sieciarz”, któremu na wyprawę królewską iść
rozkazano, nie poszedł, bądź najemnika najął i (jako) zastępcę swego wysłał,
żołnierz lub „sieciarz” ten zostanie zabity, (zaś) wynajęty przez niego
domostwo jego przejmie.
§ 27. Jeśli
<albo> żołnierz albo „sieciarz”, który w twierdzy królewskiej dostał się
do niewoli, potem zaś pole jego i ogród jego innemu zostały oddane i (ten)
służbę jego pełnił, (to) jeżeli powrócił i (do) miasta swego dotarł, pole jego
i ogród jego zostaną jemu zwrócone i on służbę swą pełnić będzie.
§ 28. Jeśli
<albo> żołnierz albo „sieciarz”, który w twierdzy królewskiej dostał się
do niewoli, (a) syn jego służbę pełnić jest zdolny, pole i ogród zostaną mu
dane i służbę ojca swego pełnić będzie;
§ 29. jeżeli
syn jego jest (zbyt) mały i służby ojca swego pełnić nie jest zdolny, trzecia
część pola i ogrodu matce jego zostanie dana i matka jego wychowa go.
§ 30. Jeśli
<albo> żołnierz albo „sieciarz” pole swe, ogród swój lub dom swój w
obliczu służby porzucił i oddalił się, (zaś) drugi potem pole jego, ogród jego
lub dom jego wziął i trzy lata służbę jego pełnił, (to) jeśli on powróci i pola
swego, ogrodu swego lub domu swego będzie się domagał, nie zostaną mu dane;
ten, który je wziął i służbę jego pełnił, on (dalej) pełnić ją będzie;
§ 31. jeżeli
tylko na jeden rok oddalił się i powrócił, pole, ogród lub dom jego zostaną mu
oddane i on służbę swą pełnić będzie.
§ 32. Jeśli
<albo> żołnierza albo „sieciarza”, który podczas wyprawy królewskiej
dostał się do niewoli, kupiec wykupił i (do) miasta jego pomógł mu dotrzeć,
(to) jeżeli w domu jego na okup jest, on sam siebie wykupi; jeżeli w domu jego
na okup za niego nie ma, przez świątynię miasta swego zostanie wykupiony;
jeżeli w świątyni miasta jego na okup nie ma, pałac wykupi go; pole jego, ogród
jego i dom jego na wykupienie jego nie będą dane.
§ 33. Jeśli
<albo> oficer albo podoficer dezerterów (w swym oddziale) miał lub na
wyprawę królewską najemnego zastępcę przyjął i (nim) dowodził, oficer lub
podoficer ten zostanie zabity.
§ 34. Jeśli
oficer lub podoficer dobytek żołnierza wziął, żołnierza skrzywdził, żołnierza w
najem oddał, żołnierza w sądzie możnemu wydał, podarunek króla, żołnierzowi
dany zabrał, oficer lub podoficer ten zostanie zabity.
§ 35. Jeśli
obywatel bydło lub owcę, które król żołnierzowi dał, z rąk żołnierza kupił,
srebro swe straci.
§ 36. Pole,
ogród i dom żołnierza, „sieciarza” lub trybutariusza nie mogą być sprzedane.
§ 37. Jeśli
obywatel pole, ogród lub dom żołnierza, „sieciarza” lub trybutariusza kupił,
tabliczka jego zostanie złamana i srebro swe straci; pole, ogród lub dom do
posiadacza ich wrócą.
§ 38. Żołnierz,
„sieciarz” lub trybutariusz z pola, ogrodu, ani domu, tych od swej służby,
małżonce swej, ani córce swej (nic) nie zapisze lub za dług swój nie odda.
§ 39. (zaś) z
pola, ogrodu lub domu, które kupił i (przez to) posiada, małżonce swej lub
córce swej (może) zapisać, bądź za dług swój oddać.
§ 40. Kapłanka
naditum,
kupiec lub pełniący inną służbę, pole swe, ogród swój albo dom swój (może) za
srebro dać, nabywca (zaś) służbę tego pola, ogrodu i domu, które kupił będzie
pełnił.
§41. Jeśli
obywatel na pole, ogród lub dom z żołnierzem, „sieciarzem” lub trybutariuszem
zamienił się i dopłatę dał, żołnierz, „sieciarz” lub trybutariusz do pola
swego, ogrodu swego i domu swego powróci, a dopłatę, która została mu dana,
zachowa.
§ 42. Jeśli
obywatel pole pod uprawę wydzierżawił i na polu zboża nie wyhodował, (a)
dowiedzie mu się, że na polu pracy (stosownej) nie wykonał; zboża tyle co (plony)
sąsiada jego właścicielowi pola da;
§ 43. jeżeli
nie uprawił i zaniedbał (je), zboża tyle co (plony) sąsiada jego panu pola da,
a pole, które zaniedbał, pługiem zaorze, zabronuje i właścicielowi pola (je)
zwróci.
§ 44. Jeśli
obywatel ugór na trzy lata, aby (go) zagospodarować wynajął, a pozostał
bezczynny i pola nie zagospodarował, czwartego roku pole pługiem zaorze,
przekopie i zabronuje oraz właścicielowi pola zwróci (je), a także za każde 1 bur pola
10 gur ziarna
odmierzy (mu);
§ 45. Jeśli
obywatel pole swoje za czynsz rolnikowi dał i czynsz za pole swe (już) wziął,
(a) potem pole bóg Adad zalał lub powódź (zeń glebę) uniosła, (będzie to)
strata rolnika.
§ 46. jeżeli
czynszu za pole jeszcze nie wziął lub za połowę, bądź trzecią część (plonów)
pole dał, zbożem, które na polu wyrośnie, rolnik i właściciel pola według
ustalonych proporcji podzielą się;
§ 47. jeżeli
rolnik
ze względu na to, że w roku poprzednim nakładów swoich nie odebrał, powiedział:
„Chcę pole (dalej) uprawiać”, właściciel pola nie sprzeciwi się; właśnie ten
rolnik pole jego będzie uprawiać i podczas żniw, zgodnie z umową swą, zboże
weźmie.
§ 48. Jeśli
obywatelowi, na którym dług oprocentowany ciąży pole jego bóg Adad zalał lub
powódź (glebę zeń) uniosła, albo też z braku wody zboże na polu nie wyrosło, w
roku tym zboża wierzycielowi swemu nie zwróci, tabliczkę swą zwilży i procentów
za rok ten nie da.
§ 49. Jeśli
obywatel srebro od kupca wziął i pole (do) uprawy zboża lub sezamu kupcowi dał
oraz powiedział mu: „Pole upraw i zboże lub sezam, które wyrosną, zbierz (i)
zachowaj sobie” (i) jeżeli rolnik na polu zboże lub sezam wyhodował, (to)
podczas żniw zboże lub sezam, które na polu wyrosły, właściciel pola weźmie
(sobie), a zboże zamiast srebra jego i odsetek jego, które od kupca wziął oraz
za koszta uprawy kupcowi da;
§ 50. jeżeli
pole (zbożem) obsiane lub pole sezamem obsiane dał, zboże lub sezam, które na
polu wyrosną, to właśnie właściciel pola weźmie i srebro oraz odsetki kupcowi
zwróci;
§ 51. jeżeli
srebra do zwrócenia nie ma (zboże lub) sezam według wartości ich zamiast srebra
jego i odsetek jego, które od kupca wziął, zgodnie z brzmieniem dekretów
królewskich kupcowi da;
§ 52. jeżeli
rolnik na polu zboża, ani sezamu nie wyhodował, umowy swej nie zmieni.
§ 53. Jeśli
obywatel przy umacnianiu grobli (na) polu swym pozostał bezczynny i grobli swej
nie umocnił, a w grobli jego otwór powstał i glebę woda uniosła, człowiek, w
którego grobli <jego> otwór powstał, zboże, którego utratę spowodował,
zwróci (w tej ilości);
§ 54. jeżeli
zboża zwrócić (w tej ilości) nie może, on sam i dobytek jego zostaną sprzedane,
a wieśniacy, którym zboże ich woda uniosła, podzielą się (srebrem).
§ 55. Jeśli
obywatel kanał swój w celu nawodnienia (pola) otworzył, (a) pozostał bezczynny
i pole sąsiada jego woda (z gleby) wypłucze, zboża tyle, co sąsiad jego
(stracił), odmierzy (mu).
§ 56. Jeśli
obywatel wodę wypuścił i uprawy z pola sąsiada jego woda uniosła, (za każdy) 1 bur (pola)
10 gur zboża
odmierzy (mu).
§ 57. Jeśli
pasterz, aby trawą owce móc paść, z właścicielem pola nie ugodził się i bez
(zgody) właściciela pola (na) polu owce wypasał, (gdy) właściciel pola z pola
swego (plon) zbierze, pasterz, który bez (zgody) właściciela pola (na) polu
owce wypasał, prócz tego (za każde) 1 bur (pola) 20 gur zboża
właścicielowi pola da.
§ 58. Jeśli po
tym, jak owce z pól odeszły i wspólne kadzie (do pojenia) w głównej bramie
miejskiej zostały powiązane, pasterz owce na pole zapędził i na polu owce
wypasał, pasterz pole, (na którym owce) pasły się, będzie doglądał i podczas
żniw
§ 59. Jeśli
obywatel bez (zgody) właściciela sadu w sadzie obywatela drzewo ściął, pół miny
srebra zapłaci.
§ 60. Jeśli
obywatel pole dla zasadzenia sadu ogrodnikowi dał, (a) ogrodnik sad posadził,
przez cztery lata sad będzie hodować; w piątym roku właściciel sadu i ogrodnik
po równo podzielą się, (jednak) właściciel sadu część swoją (sobie) wybierze i
weźmie;
§ 61. jeżeli
ogrodnik pola nie obsadził w całości i ugór (częściowo) pozostawił, ugór (ten)
jako część jego zostanie dany mu;
§ 62. jeżeli
pola, które zostało dane mu pod sad, nie obsadził, jeśli jest ono zaorane,
dochód z pola za lata, w których leżało odłogiem, ogrodnik właścicielowi pola
(plon) taki jak (uzyskał) sąsiad jego odmierzy, a także prace rolne (na nim)
wykona i właścicielowi pole zwróci;
§ 63. jeżeli
(jest to) ugór, na polu prace rolne wykona i właścicielowi pola (je) zwróci, a
także (za każde) 1 bur
(pola) 10 gur zboża za rok jeden odmierzy.
§ 64. Jeśli
obywatel sad swój ogrodnikowi do (sztucznego) zapylenia dał, ogrodnik dopóki
sadem dysponuje, z plonów
sadu dwie trzecie
właścicielowi sadu da, (a) jedną
trzecią sam weźmie;
§ 65. jeżeli
ogrodnik sadu nie zapylił i do zmniejszenia się plonów doprowadził, ogrodnik
plon sadu taki jak (uzyskał) sąsiad [właścicielowi sadu odmierzy.]
*** Dalsze 7 kolumn tekstu na steli jest uszkodzonych i
rekonstruowanych na podstawie innych źródeł. Ponieważ jednocześnie nie ma
całkowitej pewności co do ich prawidłowej kolejności, ta grupa przepisów ma
oznaczenia literowe, a nie numerację bieżącą. Podaję tylko te przepisy, z
których zachowały się przynajmniej całe zwroty lub wyrazy. ***
§ A. Jeśli
obywatel srebro od kupca pożyczył i kupiec jego zażądał ich, a nic do oddania
on nie ma, (jeżeli zatem) sad swój po (sztucznym) zapyleniu kupcowi dał i powie
mu: „Daktyle wszystkie, które w sadzie wyrosną, w zamian za srebro twoje weź
sobie”, kupiec ten nie (może ich) przyjąć; daktyle, które w sadzie wyrosną,
tenże właściciel sadu weźmie, a srebro i odsetki od niego zgodnie z brzmieniem
tabliczki jego kupcowi wypłaci; daktyle dodatkowe, które w sadzie wyrosną,
tenże właściciel sadu (sobie) weźmie.
§ B. Jeśli
[obywatel] dom pragnie zbudować, a sąsiad jego, który […]
§ C. […]
jako zapłaty nie da mu.
§ D. Jeśli
zboże lub (inne) mienie za dom „służbowy”, który jest domem sąsiada jego, a
który chce kupić, dał, (to) cokolwiek dał, utraci; dom do posiadacza swego wróci. Jeśli dom ten
„służbowym” nie jest,
może kupić (go); za dom ten zboże, srebro lub (inne) mienie da.
§ E. Jeśli obywatel (na)
nieużytku bez (zgody) sąsia[da swego] dom [zbudował], dom [zbudowany] ut[raci],
(zaś) do [właściciela nieużytek ów powróci(?)].
§ F. [Jeśli
obywatel, którego sąsiada <jego> dom zawalił się lub pole sąsiada jego
stało się nieużytkiem, do właściciela (domu) zrujnowanego powie: „Zrujnowany
(dom) twój] umocnij, (gdyż) od domu twego zawali się mój”, zaś do właściciela
ugoru (powie:) „Nieużytek twój zagospodaruj, (gdyż) dom mój może zostać
przedziurawiony „, (a) świadków postawi [i jeżeli] przez zrujnowany (dom)
złodziej [włamie się], [wszystko, co podczas włamania zginie], właściciel
[(domu) zrujnowanego zwróci]; jeżeli zaś złodziej wyłom [uczyni], właściciel
[nieużytku] cokol[wiek zginie] (tyle)
zwró[ci mu].
§ G. Jeśli
[…] nie […]
§ H. […] w
[…] mur, który grozi zawaleniem, mur ten […]
§ I. Jeś[li
właściciel domu] sublokatorowi] w [domu swym] poz[wolił zamieszkać i] obywatel
zamieszkały całość srebra za wynajem na jeden rok właścicielowi [domu] dał, (a)
właściciel domu sublokatorowi, gdy jeszcze dni jego nie wypełniły się, z domu
swego kazał wyjść, srebro, które sublokator dał jemu, utraci.
§ K. […]
zwróci mu.
§ L. Jeśli kupiec
zboże lub srebro (na) oprocentowaną pożyczkę dał, za 1 gur, [100] sila3
zboża zysku weźmie, (a) jeśli srebro (na) oprocentowaną pożyczkę dał, za 1
szekel srebra 1/6 (szekla) i 6 „ziaren” zysku weźmie.
§ M. Jeśli
obywatel, który oprocentowaną pożyczkę otrzymał, srebra na (jej) zwrot nie ma
(ale) zboże ma, zgodnie z dekretem królewskim [kupiec] jako zysk [swój ile
trzeba] zboża weźmie; jeżeli kupiec jako zysku swego (za) 1 gur więcej
(niż) [100 sila3 zboża),
albo też (za) [1 szekel srebra] więcej (niż) 1/6 (szekla) i 6 [„ziaren” srebra]
zażąda, utraci wszystko, co pożyczył.
§ N. Jeśli
kupiec [zboże lub srebro] dla zysku procentowego [dał] i zysk według (tego jak)
za zboże (i) srebro […] wziął, zboża i srebra nie […]
§ O. [Jeśli
kupiec zboże lub srebro na pożyczkę oprocentowaną dał i część zysku według
(tego jak) za zboże lub srebro otrzymał), (jeżeli) zboża albo srebra tyle ile
(już) otrzymał, nie odliczył, tabliczki nowej nie spisał, albo też zysk
procentowy do kapitału (wyjściowego) doliczył, kupiec ten zboża (lub srebra)
tyle, ile wziął, podwoi i zwróci.
§ P. Jeśli
kupiec zboże lub srebro na pożyczkę oprocentowaną dał i kiedy na pożyczkę (je)
oddawał, srebro według odważnika małego lub zboże według miary małej dał [i],
gdy podczas odbierania srebro według [odważnika dużego], zboże [według miary
dużej] odebrał, [kupiec ten] wszystko [co przyjął utraci].
§ Q. Jeśli
[kupiec zboże lub srebro] na po[życzkę oprocentowaną bez świadka [i kontraktu]
dał, wszystko, co dał, utraci.
§ R. Jeśli
obywatel zboże lub srebro od kupca pożyczył i zboża lub srebra na zwrot nie ma,
zaś (inne) mienie ma, wszystko co w ręku jego jest przed świadków przyniesie
(i) kupcowi swemu da; kupiec nie będzie się spierał (i) przyjmie .
§ S. […]
zostanie zabity.
§ U. Jeśli
obywatel obywatelowi srebro na wspólny interes dał, zyski i straty, które będą
przed bogiem po równo podzielą.
§ V = 100. Jeśli kupiec agentowi handlowemu srebro
na wydanie i prowadzenie handlu powierzył i z misją wysłał go, (a) agent
handlowy w czasie podróży srebrem sobie powierzonym [obracał], jeżeli tam gdzie
przybył, zysk osiągnął,
*** Dalszy tekst już z odwrotnej strony steli.***
zyski procentowe
(od) srebra całego, które wziął, oszacuje oraz dni swoje policzy i kupca swego
spłaci;
§ 101. jeżeli
tam, gdzie przybył, zysku nie osiągnął, srebro wzięte agent handlowy podwoi i
kupcowi odda.
§ 102. Jeśli
kupiec agentowi handlowemu srebro na pożyczkę nieoprocentowaną dał i tam gdzie
(ten) przybył, straty poniósł, kapitał (wyjściowy) kupcowi zwróci;
§ 103. jeżeli w
podróży na drodze jego nieprzyjaciel wszystko, co niósł, odbierze mu; agent
handlowy przysięgę na boga wypowie i odejdzie wolny.
§ 104. Jeśli
kupiec agentowi handlowemu zboże, wełnę, olej lub inny towar na sprzedaż dał,
agent handlowy srebro rozliczy i kupcowi zwróci; agent handlowy dokument
opieczętowany na srebro, które kupcowi oddał, weźmie;
§ 105. jeżeli
agent handlowy był niedbały i dokumentu opieczętowanego na srebro, które
kupcowi oddał, nie wziął, srebro nie udokumentowane, w rachunku rozliczeniowym
nie zostanie ujęte.
§ 106. Jeśli
agent handlowy srebro od kupca wziął i (wobec) kupca swego wyprze się (tego),
(a) kupiec ten przed bogiem i świadkami wzięcie srebra przez agenta handlowego
udowodni, agent handlowy srebra tyle, ile wziął, po trzykroć kupcowi odda.
§ 107. Jeśli
kupiec agentowi handlowemu zawierzył i agent handlowy wszystko, co kupiec dał
mu, kupcowi swemu zwrócił, kupiec (zaś) wszystkiego, co agent handlowy oddał
mu, wyprze się, (a) agent handlowy ten przed bogiem i świadkami kupcowi
udowodni (to), kupiec ponieważ (wobec) agenta handlowego swego wyparł się,
wszystko co odebrał sześciokrotnie agentowi handlowemu odda.
§ 108. Jeśli
oberżystka jako zapłatę za piwo zboża nie przyjęła, (lecz) według odważnika
(zbyt) dużego srebro przyjęła, bądź równowartość piwa względem wartości zboża
obniżyła (i) oberżystce tej udowodni się to, do wody wrzuci się ją.
§ 109. Jeśli
oberżystka, w domu której przestępcy zebrali się, przestępców tych nie pojmała
oraz do pałacu nie doprowadziła, oberżystka ta zostanie zabita.
§ 110. Jeśli
(kapłanka) naditum
(lub) (arcykapłanka) entum,
która w klasztorze nie mieszka, oberżę otworzyła, bądź po piwo do oberży weszła,
obywatelka ta zostanie spalona.
§ 111. Jeśli
oberżystka 1 (60-litrowy) antałek piwa na kredyt dała, w czasie żniw 50 sila3 zboża
odbierze (sobie).
§ 112. Jeśli
obywatel w podróży znajduje się i srebro, złoto, (drogie) kamienie lub „bagaże”
(z) rąk swych (innemu) obywatelowi dał i do przewiezienia przekazał mu, (a)
człowiek tamten wszystkiego, co miał przewieźć, w miejscu docelowym nie oddał i
wziął (sobie), właściciel przesyłki człowiekowi temu wszystko, co miało być
przewiezione i nie zostało oddane udowodni, człowiek ten pięciokrotnie
wszystko, co zostało mu przekazane, właścicielowi przesyłki odda.
§ 113. Jeśli
obywatel u obywatela zboże lub srebro ma, a bez zgody właściciela zboża ze
składu lub klepiska zboże wziął, człowiek ten, któremu bez (zgody) właściciela
wzięcie zboża ze składu lub klepiska, udowodni się, tyle zboża, ile wziął,
zwróci i wszystko, co tamten dał, utraci.
§ 114. Jeśli
obywatel u obywatela zboża lub srebra już nie ma, a (jednak) „zastaw” sobie
weźmie, za „zastaw” każdy 1/3 miny srebra zapłaci.
§ 115. Jeśli
obywatel u obywatela zboże lub srebro ma, a zakładnika sobie weźmie i zakładnik
w domu wierzyciela do kresu (swego) doszedł, w sprawie tej roszczeń nie będzie;
§ 116. jeżeli
(jednak) zakładnik w domu wierzyciela swego od pobicia lub złego traktowania
zmarł, (zaś) właściciel zakładnika kupcowi swemu udowodni (to), jeśli (chodzi
o) syna obywatela, syn jego zostanie zabity, jeśli o niewolnika obywatela, 1/3
miny srebra zapłaci i wszystko, jak wiele jemu dał, straci.
§ 117. Jeśli
obywatela zobowiązanie dłużnicze obciąża i żonę swoją, syna swego lub córkę swą
sprzedał, bądź w służbę poddaństwa za długi oddał, 3 lata (w) domu nabywcy ich
lub wierzyciela ich będą pracować, czwartego roku wolność im zostanie zwrócona;
§ 118. jeżeli
(zaś) niewolnika lub niewolnicę w poddaństwo za długi oddał, (a) kupiec
pozwoliwszy upłynąć (teminowi), sprzeda (jego/ją), nie można domagać się (ich)
zwrotu.
§ 119. Jeśli
obywatela zobowiązanie dłużnicze obciąża (i) niewolnicę swą, która dzieci
urodziła mu, sprzedał, srebro (przez) kupca zapłacone, właściciel niewolnicy
wypłaci i niewolnicę swą odzyska.
§ 120. Jeśli
obywatel zboże swe na składowanie w domu (innego) obywatela złożył i do
spichlerza miało miejsce włamanie, bądź właściciel domu skład otworzył i zboże
wziął lub (temu, że) zboże w domu jego zostało składowane całkiem zaprzeczył,
właściciel zboża o zbożu swym przed bogiem świadectwo złoży, (a) właściciel
domu zboże, które zabrał podwoi i właścicielowi zboża (je) odda.
§ 121. Jeśli
obywatel w domu (innego) obywatela zboże składował, rocznie za 1 gur 5
sila3 zboża
(jako) wynagrodzenie za składowanie da.
§ 122. Jeśli
obywatel obywatelowi srebro, złoto lub cokolwiek (innego) na przechowanie
zamierza dać, wszystko co zamierza dać świadkom pokaże, umowę sporządzi i
(dopiero) do przechowania da;
§ 123. jeżeli zaś
bez świadków i umowy na przechowanie dał i tam, gdzie dał, zostanie mu to
zakwestionowane, sprawa ta roszczeniom nie podlega.
§ 124. Jeśli
obywatel obywatelowi srebro, złoto lub cokolwiek (innego) w obecności świadków
na przechowanie dał, a (ów) wyparł się tego, człowiekowi temu zostanie to
udowodnione i wszystko czego się wyparł podwoi i odda.
§ 125. Jeśli
obywatel coś swojego na przechowanie dał i tam, gdzie dał, albo poprzez wyłom w
murze albo wtargnięcie rzecz jego wraz z rzeczami właściciela domu została
skradziona, właściciel domu, który był niedbały, wszystko, co na przechowanie
zostało dane mu i (do czego) utraty dopuścił, właścicielowi mienia zwróci;
właściciel domu wszystko, co jemu zostało skradzione, odszuka i od złodzieja
odbierze.
§ 126. Jeśli
obywatelowi nic nie zginęło, a „Coś mi zginęło” powiedział i władze okręgu
swego oskarżył, zaś, że nic mu nie zginęło władze okręgu jego przed bogiem wykażą mu, wszystko,
czego żądał, podwoi i władzom okręgu swego da.
§ 127. Jeśli
obywatel na (arcykapłankę) ęntum lub żonę obywatela palcem
wskazał i (oskarżenia) nie dowiódł, obywatel ten przed sędziami zostanie
wychłostany i połowę (głowy) jego ogoli się.
§ 128. Jeśli
obywatel żonę sobie wziął, a umowy z nią nie zawarł, kobieta ta nie jest żoną.
§ 129. Jeśli żona
obywatela na spaniu z innym mężczyzną została przyłapana, zwiąże się ich i do
wody wrzuci; jeżeli (jednak) małżonek żonie swej życie daruje, także król
poddanemu swemu życie daruje.
§ 130. Jeśli
obywatel żonę obywatela, która mężczyzny nie zaznała i w domu ojca swego
mieszka, zniewolił <ją> i na łonie jej przespał się i przyłapią go,
człowiek ten zostanie zabity, (a) kobieta ta zostanie uwolniona.
§ 131. Jeśli żonę
obywatela mąż jej oskarżył <ją>, ale na spaniu z innym mężczyzną nie
została przyłapana, przysięgę na boga złoży i do domu swego wróci.
§ 132. Jeśli żona
obywatela, na którą z powodu innego mężczyzny palcem wskazano, na spaniu z innym
mężczyzną nie została przyłapana, „na życzenie” męża swego w rzece zanurzy się.
§ 133. Jeśli
obywatel został uprowadzony (w niewolę) i w domu jego jest co jeść, żona jego
[zatroszczy się o dom jego i ] ciała swego upilnuje, (do domu) innego
(mężczyzny) [nie wej]dzie;
§ 133 b. jeżeli
zaś kobieta ta ciała swego nie upilnowała i do domu innego (mężczyzny) weszła,
kobiecie tej udowodni się to i do wody wrzuci ją.
§ 134. Jeśli
obywatel został uprowadzony (w niewolę) i w domu jego do jedzenia (nic) nie ma,
(a) żona jego do domu innego (mężczyzny) weszła, kobieta ta kary nie poniesie.
§ 135. Jeśli
obywatel został uprowadzony (w niewolę) i w domu jego do jedzenia (nic) nie ma,
(a) przed powrotem jego żona jego do domu innego (mężczyzny) weszła i dzieci
urodziła, potem, gdy mąż jej wrócił i do miasta swego dotarł, kobieta ta do
swego pierwszego męża wróci, dzieci za ojcami swymi pójdą.
§ 136. Jeśli
obywatel miasto swe porzucił i zbiegł, potem (zaś) żona jego do domu innego
(mężczyzny) weszła, jeśli obywatel ten powrócił i żonę swą chciał odebrać, (to)
ponieważ miastem swym wzgardził i zbiegł, żona zbiegłego do męża swego nie
powróci.
§ 137. Jeśli
obywatel (kapłankę) śugitum,
która dzieci urodziła mu, lub (kapłankę) naditum, która o dzieci wystarała
mu się,odprawić postanowił, kobiecie tej posag jej zostanie <jej>
zwrócony oraz połowa pola, ogrodu i dobytku zostanie jej dana i dzieci swoje
wychowa; gdy zaś dzieci swe wychowa, ze wszystkiego, co dla dzieci jej dano,
część taka jak każdemu dziedzicowi zostanie jej dana i wybranek jej serca może
ją poślubić.
§ 138. Jeśli
obywatel „dziewiczą żonę” swą, która dzieci nie urodziła mu, odprawił, srebra
tyle co wiano jej (wynosiło) da jej oraz posag, który z domu ojca swego
przyniosła, zwróci jej i może ją odprawić;
§ 139. jeżeli
wiana nie było jedną minę srebra jako odprawę da jej;
§ 140. jeżeli
jest muśkenem,
1/3 miny srebra da jej.
§ 141. Jeśli żona
obywatela, która w domu obywatela mieszka, odejść postanowiła oraz (w ukryciu)
zarobki przywłaszcza sobie, domostwo jego rujnuje, męża swego poniża, (a)
udowodni jej się (to), i jeżeli mąż odprawę jej zapowiedział, (może) odprawić
ją i na drogę <jej>, (ani) na odprawę <jej> nic nie będzie jej
dane. Jeśli mąż <jej> odprawy jej nie zapowiedział, mąż jej kobietę inną
może poślubić, (a) kobieta ta jako niewolnica w domu męża swego pozostanie.
§ 142. Jeśli
kobieta męża swego odtrąciła i powiedziała mu „Nie posiądziesz mnie (więcej)”,
sprawa jej przez władze okręgu jej zostanie rozpatrzona, i jeśli dobrze się
prowadzi i występku nie ma, a mąż jej wciąż wychodzi (z domu) i bardzo poniża
ją, kobieta ta winna nie jest, posag swój odbierze i do domu ojca swego
pójdzie;
§ 143. jeżeli
(zaś) nie prowadzi się dobrze, wciąż wychodzi (z domu), dom swój rujnuje, męża
swego poniża, kobieta ta do wody zostanie wrzucona.
§ 144. Jeśli
obywatel (kapłankę) naditum
poślubił i ta (kapłanka) naditum
niewolnicę mężowi swemu dała i dzieci (przez to) sprawiła że ma, (zaś) człowiek
ten z (kapłanką) śugitum
ożenić się postanowił, człowiekowi temu nie będzie (na to) wyrażona zgoda,
(kapłanki) śugitum
nie poślubi.
§ 145. Jeśli
obywatel (kapłankę) naditum
poślubił i o dzieci nie wystarała mu się, a z (kapłanką) śugitum ożenić się
postanowił, człowiek ten (kapłankę) śugitum będzie mógł poślubić, do
domu swego wprowadzi ją; ta (kapłanka) śugitum z (kapłanką) naditum nie będzie
stawiana na równi.
§ 146. Jeśli
obywatel (kapłankę) naditum
poślubił i niewolnicę mężowi swemu ona dała, a (ta) dzieci urodziła, później zaś
niewolnica ta z panią swą stawiała się na równi, ponieważ dzieci urodziła, pani
jej nie sprzeda jej, ale znakiem niewolniczym napiętnuje i do niewolnic (swych)
zaliczy ją;
§ 147. jeżeli zaś
dzieci nie urodziła, pani jej będzie mogła ją sprzedać.
§ 148. Jeśli
obywatel żonę sobie wziął, a febra pochwyciła ją (i) inną wziąć postanowił,
może ją poślubić, żony swej, którą febra chwyciła nie odprawi <jej>, w
domu (który) zbudowali pozostanie i dopóki żyje, będzie ją utrzymywał;
§ 149. jeżeli
kobieta ta w domu męża swego mieszkać nie zgodziła się, posag jej, który z domu
ojca swego przyniosła, zostanie jej zwrócony i odejdzie.
§ 150. Jeśli
obywatel małżonce swej pole, ogród, dom lub dobytek podarował <jej> (i)
opieczętowany dokument (na to) sporządził dla niej, po (śmierci) męża
<jej>, dzieci jej nie będą mieć roszczeń wobec niej; matka spadek swój
dziecku, które (najbardziej) kocha, da, obcemu (zaś nic) nie odda.
§ 151. Jeśli
kobieta, która w domu obywatela mieszka, aby wierzyciel męża jej nie wziął jej,
męża swego zobowiązała (i) sprawiła, że sporządził (na to) dokument; jeżeli
człowiek ten, zanim kobietę tę poślubił, pożyczkę oprocentowaną na siebie miał
(zaciągniętą), wierzyciel jego małżonki jego nie weźmie, a jeżeli kobieta ta,
zanim do domu obywatela weszła, pożyczkę oprocentowaną na siebie miała
(zaciągniętą), wierzyciel jej męża jej nie weźmie;
§ 152. jeżeli po
tym jak kobieta ta do domu obywatela weszła, na nich pożyczka oprocentowana
została (zaciągnięta), oboje oni kupca będą spłacać.
§ 153. Jeśli żona
obywatela z powodu mężczyzny innego męża swego pozwoliła zabić, kobietę tę na
pal wbije się.
§ 154. Jeśli
obywatel z córką swą miał stosunek, człowieka tego z miasta wypędzi się.
§ 155. Jeśli
obywatel dla syna swego narzeczoną wybrał i syn jego miał stosunek z nią, (a)
on sam później na łonie jej przespał się i pochwycą go (na tym), człowieka tego
zwiąże się i do wody wrzuci <go>.
§ 156. Jeśli
obywatel dla syna swego narzeczoną wybrał i syn jego nie miał stosunku z nią,
(a) on sam na łonie jej przespał się, 1/2 miny srebra zapłaci jej i wszystko,
co z domu ojca swego przyniosła w całości zwróci jej i wybranek jej serca
będzie mógł ją poślubić.
§ 157. Jeśli
obywatel po (śmierci) ojca swego na łonie matki swej prześpi się, oboje oni
zostaną spaleni.
§ 158. Jeśli
obywatel po (śmierci) ojca swego na łonie macochy(?) swej, która dzieci
urodziła, zostanie przyłapany, człowiek ten z domu ojca swego zostanie
wypędzony.
§ 159. Jeśli
obywatel, który do domu teścia swego dar zaręczynowy polecił zanieść, wiano dał
(i) na kobietę inną zapatrzył się, a do teścia swego „Córki twej nie wezmę”,
powiedział, ojciec córki, wszystko, co zostało przyniesione mu, weźmie (sobie).
§ 160. Jeśli
obywatel do domu teścia dar zaręczynowy polecił zanieść, wiano dał, a ojciec
córki „Córki mej nie dam ci” powiedział, wszystko jak wiele zostało
przyniesione mu podwoi i zwróci.
§ 161. Jeśli
obywatel do domu teścia dar zaręczynowy polecił zanieść, wiano dał, a
przyjaciel jego oczerni go (i) teść jego panu żony powie: „Córki mej nie
weźmiesz”, wszystko jak wiele zostało przyniesione mu, podwoi i zwróci, żony
jego (zaś) przyjaciel jego nie weźmie (sobie).
§ 162. Jeśli
obywatel żonę (sobie) wziął (i) dzieci urodziła mu, a kobieta ta do kresu
(swego) doszła, z posagu jej ojciec jej nie będzie się domagał, posag jej jest
jej dzieci.
§ 163. Jeśli
obywatel żonę (sobie) wziął i nie sprawiła, że ma dzieci, a kobieta ta do kresu
(swego) doszła, jeśli wiano, które człowiek ten do domu teścia swego przyniósł,
teść jego zwrócił mu, posagu kobiety tej mąż jej nie będzie się domagał, posag
jej (jest) domu ojca jej;
§ 164. jeżeli
teść jego wiana nie zwrócił mu, z posagu jej tyle co wiano jej odliczy i posag
jej do domu ojca jej zwróci.
§ 165. Jeśli
obywatel dziedzicowi swemu, któremu „przyznaje pierwszeństwo”, pole, ogród lub
dom podarował (i) dokument opieczętowany napisał mu, potem, gdy ojciec do kresu
(swego) dojdzie, kiedy bracia będą się dzielić, dar przez ojca dany mu weźmie
sobie i prócz tego majątkiem domu ojcowskiego po równo podzielą się.
§ 166. Jeśli obywatel
dla synów, których ma, żony wybrał (ale) dla syna swego (jeszcze) małego żony
nie wziął, potem gdy ojciec do kresu (swego) dojdzie, kiedy bracia będą dzielić
się, z majątku domu ojcowskiego bratu ich małemu, który żony (jeszcze) nie
wziął, oprócz części jego, srebro (na) wiano odłożą dla niego i żonę dlań
wybiorą.
§ 167. Jeśli
obywatel żonę (sobie) wziął i dzieci urodziła mu, a kobieta ta do kresu (swego)
doszła, gdy po niej kobietę drugą poślubił i dzieci urodziła, po tym jak ojciec
do kresu (swego) dojdzie, dzieci z uwagi na matki nie podzielą się
(całościowo), (lecz) posagi matek swych wezmą, a majątkiem domu ojcowskiego po
równo się podzielą.
§ 168. Jeśli
obywatel syna swego „wydziedziczyć” postanowił, do sędziów powie: „Syna mego
wydziedziczam”, sędziowie sprawę jego zbadają i jeśli syn przewinienia
ciężkiego, które by (praw) dziedzica pozbawiało (go), nie popełnił, ojciec syna
swego (praw) dziedzica nie pozbawi;
§ 169. jeżeli
przewinienie ciężkie, które by (praw) dziedzica pozbawiało przeciw ojcu swemu
popełnił, za pierwszym razem będzie mu wybaczone, jeśli (zaś) przewinienie
ciężkie po raz drugi popełni, ojciec syna swego (praw) dziedzica może pozbawić.
§ 170. Jeśli
obywatelowi jego „dziewicza” żona dzieci urodziła mu i niewolnica jego dzieci
urodziła mu, (a) ojciec za życia swego do dzieci, które niewolnica urodziła mu
powiedział: „Dziećmi moimi (jesteście)” i do dzieci „dziewiczej” żony zaliczy
je, potem, gdy ojciec do kresu (swego) dojdzie, majątkiem domu ojca dzieci
„dziewiczej” żony i dzieci niewolnicy po równo podzielą się, (a) (główny)
dziedzic, syn „dziewiczej” żony spośród części spadku, wybierze swoją i weźmie;
§ 171 a. a
jeżeli ojciec za życia swego do dzieci, które niewolnica urodziła mu: „Dziećmi
moimi (jesteście)”, nie powiedział, potem gdy ojciec do kresu (swego) dojdzie,
majątkiem domu ojca dzieci niewolnicy z dziećmi „dziewiczej” żony nie mogą
podzielić się, wolność niewolnicy i dzieciom jej zostanie przyznana (i) dzieci
„dziewiczej” żony dzieci niewolnicy jako niewolników nie będą się domagać;
§ 171 b. „dziewicza”
małżonka posag swój i podarunek, który mąż jej dał <jej> (i) na tabliczce
zapisał jej, weźmie „sobie” oraz w mieszkaniu męża swego będzie mieszkała i
dopóki będzie żyła, będzie je „dzierżyła”, (jednak) nie może go sprzedać, jej
spadek (jest) jej dzieci;
§ 172. jeżeli
(zaś) mąż jej podarunku jej nie dał, posag jej zostanie jej zwrócony i z
majątku domu męża swego część taką jak pierwszy dziedzic (sobie) weźmie. Jeśli
dzieci jej, aby z domu odeszła, dokuczają jej, sędziowie sprawę jej rozstrzygną
i na dzieci karę nałożą, kobieta ta z domu męża swego nie odejdzie; jeśli
kobieta ta odejść postanowi, podarunek, który mąż jej dał jej, dzieciom swym
pozostawi, (zaś) posag, ten z domu ojca swego zabierze i wybranek serca jej
może ją poślubić.
§ 173. Jeśli
kobieta ta tam, gdzie weszła, mężowi swemu później dzieci urodziła i potem
kobieta ta zmarła, posagiem jej dzieci wcześniejsze i późniejsze podzielą się;
§ 174. jeżeli zaś
mężowi swemu późniejszemu dzieci nie urodziła, posag jej dzieci pierwszego męża
jej (sobie) wezmą.
§ 175. Jeśli albo
niewolnik
pałacu albo niewolnik
muśkena córkę
obywatela poślubił, (a ta) dzieci urodzi, pan niewolnika dzieci córki obywatela
jako niewolników nie będzie się domagać.
§ 176 a. Jeśli
niewolnik
pałacu lub niewolnik
muśkena córkę
obywatela poślubił i kiedy poślubił ją wraz z posagiem z domu ojca swego do
domu niewolnika pałacu lub niewolnika muśkena weszła i odkąd związali
się ze sobą, dom zbudowali, mienie nabyli, potem zaś albo niewolnik pałacu albo
niewolnik muśkena
do kresu (swego) doszedł, córka obywatela posag swój zabierze i wszystko co z
mężem swoim, odkąd związali się, nabyli, na dwie (części) zostanie podzielone i
połowę pan niewolnika weźmie, (a) połowę córka obywatela dla dzieci swych weźmie;
§ 176 b. jeżeli
zaś córka obywatela posagu nie miała, wszystko co mąż jej i ona odkąd związali
się (ze sobą) nabyli, na dwie (części) zostanie podzielone i połowę pan
niewolnika weźmie, (a) połowę córka obywatela dla dzieci swych weźmie.
§ 177. Jeśli
wdowa, której dzieci są małe, do domu innego mężczyzny wejść postanowi, bez
(zgody) sędziów nie wejdzie, gdy jednak do domu innego (pragnie) wejść,
sędziowie spuściznę domu męża jej poprzedniego sprawdzą i dom męża jej
poprzedniego mężowi jej późniejszemu i kobiecie tej powierzą oraz tabliczkę
każą sporządzić dla niej. Domostwa będą strzegli i małe (dzieci) wychowają,
sprzętu domowego nie sprzedadzą ; nabywca, który sprzęt domowy dzieci wdowy
kupi, srebro swe straci, (zaś) zakup właścicielowi jego zwróci.
§ 178 a. Jeśli
(arcykapłance) entum,
(kapłance) naditum
lub (mniszce) sekr(et)um,
której ojciec jej posag podarował jej, tabliczkę napisał dla niej, (a) na
tabliczce, którą dla niej napisał (tego, że) spadek swój komukolwiek wedle
swego życzenia (może) dać, nie zapisał jej i (że) zgodnie z wolą jej nie
pozwolił rozporządzać jej nim, potem gdy ojciec do kresu (swego)
doszedł, pole jej i ogród jej bracia jej wezmą i stosownie do wartości udziału
jej, racje zboża, oliwy i wełny dadzą jej i serce jej zadowolą;
§ 178 b. jeżeli
(zaś) stosownie do wartości udziału jej racji zboża, oliwy i wełny nie dadzą
jej, serca jej nie zadowolą, pole swe i ogród swój rolnikowi wedle swego
życzenia może dać i rolnik będzie ją utrzymywał; pole, ogród i wszystko co
ojciec jej dał jej dopóki żyje będzie dzierżyć (ale) nie sprzeda (tego), innego
dziedzicem nie ustanowi, spadek po niej braci jej będzie.
§ 179. Jeśli
(arcykapłance) entum,
(kapłance) naditum
lub (mniszce) sekr(et)um,
której ojciec jej posag jej podarował <jej>, dokument opieczętowany
napisał dla niej, a na tabliczce, którą napisał dla jej, (to, że) spadek swój
komukolwiek wedle swego życzenia (może) dać, zapisał jej, (i) zgodnie z wolą
swą rozporządzać jej pozwolił, potem gdy ojciec do kresu (swego) dojdzie, spadek
swój komukolwiek wedle swego życzenia da, bracia jej nie będą mieć roszczeń
wobec niej.
§ 180. Jeśli
ojciec córce swej — (kapłance) naditum z klasztoru lub (mniszce) sekr(et)um posagu
nie podarował jej, (a) potem ojciec do kresu (swego) doszedł, z majątku domu
ojca część (taka) jak dziedzicowi każdemu zostanie jej przydzielona i dopóki
żyje będzie (ją) dzierżyć, spadek po niej braci jej będzie.
§ 181. Jeśli
ojciec (kapłankę) naditum,
ąadiśtum lub kulmaśitum bogu przeznaczył i
posagu nie podarował jej, po tym jak ojciec do kresu (swego) dojdzie, z majątku
domu ojca trzecią część spadku swego otrzyma i dopóki żyje będzie (ją)
dzierżyć, spadek po niej braci jej będzie.
§ 182. Jeśli
ojciec córce swej, (kapłance) naditum boga Marduka z Babilonu,
posagu nie podarował <jej>, dokumentu opieczętowanego nie napisał, potem
gdy ojciec do kresu (swego) dojdzie, z majątku domu ojca trzecią część spadku
swego (przy podziale) z braćmi swymi otrzyma i służby nie będzie (dłużej)
pełnić; (kapłanka) naditum
boga Marduka spadek (po) sobie komukolwiek wedle życzenia swego może dać.
§ 183. Jeśli
ojciec córce swej, (kapłance) śugitum, posag podarował
<jej>, za mąż wydał ją (i) dokument opieczętowany napisał jej, potem gdy
ojciec do kresu (swego) dojdzie majątkiem domu ojca nie będzie (ona) się
dzielić.
§ 184. Jeśli
obywatel córce swej, (kapłance) śugitum, posagu nie podarował
<jej>, za mąż nie wydał jej, potem gdy ojciec do kresu (swego) dojdzie,
bracia jej zgodnie z wartością domu ojca posag podarują jej i za mąż wydadzą
ją.
§ 185. Jeśli
obywatel noworodka w chwili narodzin, aby adoptować, wziął i wychował go, (o)
wychowanka tego nie będzie można się dopominać.
§ 186. Jeśli
obywatel małe (dziecko), aby adoptować, wziął, gdy zaś wziął je, (a) ono ojca
swego lub matkę swą odnajdzie, wychowanek ten do domu ojca swego wróci;
§ 187. dziecka
(adoptowanego przez) (dworzanina) girseqqum, służącego pałacu lub
dziecka (adoptowanego przez) (kapłankę) sekr(et)um, nie można będzie się
dopominać.
§ 188. Jeśli
rzemieślnik
syna na wychowanie wziął i rzemiosła swego nauczył go, nie można się dopominać
(o niego);
§ 189. jeżeli
(zaś) rzemiosła swego nie nauczył go, wychowanek ten do domu ojca swego wróci.
§ 190. Jeśli
obywatel małego (dziecka), które, aby adoptować, wziął i wychował je, do dzieci
swych nie zaliczy go, wychowanek ten do domu ojca swego wróci.
§ 191. Jeśli
obywatel małe (dziecko), które, aby adoptować, wziął i wychował je, (a) rodzinę
własną założył; potem zaś dzieci miał i wychowanka wypędzić postanowił, dziecko
to bez niczego nie odejdzie, ojciec, który wychował je z majątku swego
ruchomego 1/3 spadku (przewidzianego) dlań da jemu i odejdzie; z pola, ogrodu i
domu (nic) nie (musi) dawać mu.
§ 192. Jeśli syn
(dworzanina) girseąąum
lub syn (mniszki) sekr(et)um
do ojca, który wychował go, i matki, która wychowała go powiedział: „Nie
(jesteś) ty ojcem, nie (jesteś) ty matką”, j ęzyk zostanie ucięty mu.
§ 193. Jeśli syn
(dworzanina) girseąąum
lub syn (mniszki) sekr(et)um
dom ojca swego rozpoznał i ojca, który wychował go „oraz matkę, która wychowała
go, „znienawidził i do domu ojca swego poszedł, oko wyłupią mu.
§ 194. Jeśli
obywatel dziecko swe mamce przekazał i dziecko to w rękach mamki zmarło, (a)
mamka bez (wiedzy) ojca jego i matki jego dziecko inne przystawiła (do piersi)
(i) dowiedzie jej się tego, ponieważ bez (wiedzy) ojca jego i matki jego
dziecko inne przystawiła (do piersi), pierś utną jej.
§ 195. Jeśli syn
ojca swego uderzył, rękę utną mu.
§ 196. Jeśli
obywatel oko obywatelowi wybił, oko wybiją mu;
§ 197. jeżeli
kość obywatela złamał, kość mu złamią.
§ 198. Jeśli oko muśkenowi wybił lub
kość muśkena
złamał, 1 minę srebra zapłaci.
§ 199. Jeśli oko
niewolnika obywatela wybił lub kość niewolnika obywatela złamał, połowę ceny
jego zapłaci.
§ 200. Jeśli
obywatel ząb obywatelowi równemu sobie wybił, ząb wybiją mu;
§ 201. jeżeli ząb
muśkena
wybił 1/3 miny srebra zapłaci.
§ 202. Jeśli
obywatel (w) policzek obywatela godniejszego niż on uderzył, na Zgromadzeniu 60
razy bykowcem zostanie uderzony.
§ 203. Jeśli
obywatel (w) policzek obywatela takiego jak on uderzył, 1 minę srebra zapłaci;
§ 204. Jeśli muśkenum (w)
policzek muśkena
uderzył, 10 szekli srebra zapłaci.
§ 205. Jeśli
niewolnik obywatela w policzek obywatela uderzył, ucho mu utną.
§ 206. Jeśli
obywatel obywatela w bójce uderzył i ranę mu zadał, człowiek ten przysięgnie:
„Człowieka tego umyślnie nie uderzyłem” i lekarza opłaci;
§ 207. jeżeli
(zaś) od uderzenia jego zmarł, (także) przysięgnie i jeśli (poszkodowany jest)
obywatelem 1/2 miny srebra zapłaci;
§ 208. jeżeli
poszkodowany jest muśkenem
1/3 miny srebra zapłaci.
§ 209. Jeśli
obywatel córkę obywatela uderzył i sprawił, że płód swój poroniła, 10 szekli
srebra za płód jej zapłaci;
§ 210. jeżeli
kobieta ta zmarła, córkę jego zabiją.
§ 211. Jeśli
sprawił, że córka muśkena
w (wyniku) uderzenia płód swój poroniła, 5 szekli srebra zapłaci;
§ 212. jeżeli kobieta
ta zmarła, 1/2 miny srebra zapłaci.
§ 213. Jeśli
niewolnicę obywatela uderzył i sprawił, że płód swój poroniła, 2 szekle srebra
zapłaci;
§ 214. jeżeli
niewolnica,
ta zmarła 1/3 miny srebra zapłaci.
§ 215. Jeśli
lekarz obywatelowi operację ciężką nożem z brązu wykonał, obywatela uzdrowił
lub łuk brwiowy obywatela nożem z brązu otworzył i oko obywatela uzdrowił, 10
szekli srebra weźmie;
§ 216. jeżeli
(to) muśkenum
5 szekli srebra weźmie;
§ 217. jeżeli
(to) niewolnik obywatela, pan niewolnika lekarzowi 2 szekli srebra da.
§ 218. Jeśli
lekarz obywatelowi operację ciężką nożem z brązu wykonał i spowodował śmierć
obywatela lub łuk brwiowy obywatela nożem z brązu otworzył i oka obywatela
pozbawił, rękę mu utną.
§ 219. Jeśli
lekarz operację ciężką niewolnikowi
muśkena nożem
z brązu wykonał i spowodował (jego) śmierć, niewolnika jak (tamten) niewolnik w
zamian da;
§ 220. jeżeli łuk
brwiowy nożem z brązu otworzył i oka go pozbawił, (w) srebrze połowę ceny jego
zapłaci.
§ 221. Jeśli
lekarz kość obywatela złamaną wyleczył lub mięsień bolący uzdrowił, ranny
lekarzowi 5 szekli srebra da; § 222. jeżeli (to) muśkenum 3 szekli
srebra da;
§ 223. jeżeli
(to) niewolnik obywatela, pan niewolnika lekarzowi 2 szekli srebra da.
§ 224. Jeśli
lekarz bydła i osłów albo bydlęciu albo osłu operację ciężką wykonał i
uzdrowił, właściciel bydlęcia lub osła 1/6 (szekla) srebra lekarzowi jako
zapłatę jego da;
§ 225. jeżeli
bydlęciu lub osłu operację ciężką wykonał i spowodował (że) zdechło, 1/5 ceny
jego właścicielowi bydlęcia lub osła da.
§ 226. Jeśli
balwierz bez zgody pana niewolnika, znak niewolniczy niewolnika (doń) nie
należącego usunął, rękę balwierzowi temu odetną.
§ 227. Jeśli
obywatel balwierza nakłonił i (ten) znak niewolniczy niewolnika (doń) nie
należącego usunął, obywatela tego zabije się i przy bramie jego powiesi się go,
balwierz (zaś) przysięgnie: ,,W pełni świadomie nie usunąłem” i zostanie
uwolniony.
§ 228. Jeśli
murarz dom obywatelowi zbudował i wykończył go, za 1 sar (powierzchni) domu 2
szekle srebra jako wynagrodzenie jego zostanie dane mu.
§ 229. Jeśli
murarz obywatelowi dom zbudował, a pracy swej (odpowiednio) nie umocnił i dom
zbudowany zawalił się i spowodował śmierć właściciela domu, murarz ten zostanie
zabity;
§ 230. jeżeli
(zaś) spowodował śmierć syna właściciela domu, syn murarza tego zostanie
zabity;
§ 231. jeżeli
spowoduje śmierć niewolnika właściciela domu, niewolnika takiego jak (tamten)
niewolnik właścicielowi domu da;
§ 232. jeżeli
spowodował utratę dobytku, wszystko z tego, co zostało utracone zwróci, a
ponieważ domu, który zbudował, nie umocnił i (ten) zawalił się, ze środków
swoich własnych dom zawalony odbuduje.
§ 233. Jeśli
murarz dom obywatelowi zbudował, a pracy swej nie sprawdził i mur się pochylił,
murarz ten za srebro swoje własne mur ten umocni.
§ 234. Jeśli
szkutnik barkę (o wyporności) 60 gur obywatelowi uszczelnił,
(tenże) 2 szekle srebra jako wynagrodzenie jego da jemu.
§ 235. Jeśli
szkutnik barkę obywatelowi uszczelnił, a pracy swej nie wykonał solidnie i w
tym samym roku barka ta utraciła stabilność, wadę okazała, szkutnik barkę tę
rozłoży i ze środków swych własnych umocni, a barkę umocnioną właścicielowi
barki odda.
§ 236. Jeśli
obywatel barkę swą żeglarzowi w najem dał, a żeglarz był niedbały i barkę
zatopił lub utracił, żeglarz barkę (taką samą) właścicielowi barki zwróci.
§ 237. Jeśli
obywatel żeglarza i barkę wynajął i zboże, wełnę, olej, daktyle, bądź cokolwiek
innego jako ładunek załadował na nią, (zaś) żeglarz ten był niedbały (i)
spowodował zatopienie barki oraz utratę jej ładunku, żeglarz barkę, (taką) jaką
zatopił, oraz wszystko, co z ładunku jej utracił, zwróci.
§ 238. Jeśli
żeglarz barkę obywatela zatopił i wydobył ją, srebra za połowę ceny kupna jej
da.
§ 239. Jeśli
obywatel żeglarza wynajął, 6 gur zboża rocznie da jemu.
§ 240. Jeśli
[barka, która płynie pod pr]ąd w barkę, która płynie z prądem uderzyła i
zatopiła (ją), właściciel barki, którego barka <jego> została zatopiona,
wszystko, co na barce jego zostało zniszczone, przed bogiem określi i ten pod
prąd płynący, który barkę z prądem płynącą zatopił, barkę jego i wszystko
przezeń utracone zwróci mu.
§ 241. Jeśli
obywatel wołu jako „zastaw” zagarnął, 1/3 miny srebra zapłaci.
§ 242. Jeśli
obywatel na 1 rok (go) wynajął, opłaty (za najem) bydła (zaprzężonego) z tyłu —
4 gur zboża;
§ 243. (a) opłaty
za bydło (zaprzężone) w środku lub z przodu — 3 gur właścicielowi
jego da.
§ 244. Jeśli
obywatel wołu (lub) osła wynajął i na polu lew zabił go, (jest to strata)
właściciela jego.
§ 245. Jeśli
obywatel wołu wynajął i przez nieostrożność lub biciem spowodował (jego)
padnięcie, wołu takiego jak (tamten) wół właścicielowi zwróci.
§ 246. Jeśli
obywatel wołu wynajął i nogę jego złamał lub ścięgno karkowe mu zerwał, wołu
takiego jak (tamten) wół właścicielowi wołu zwróci.
§ 247. Jeśli
obywatel wołu wynajął i oko mu wybił, srebra za połowę ceny jego właścicielowi
wołu da.
§ 248. Jeśli
obywatel wołu wynajął i róg mu złamał, ogon mu uciął lub grzbiet mu poranił,
srebra za 1/5 ceny jego da.
§ 249. Jeśli
obywatel wołu wynajął, zaś bóg (go) uderzył i (ten) zdechł, człowiek który wołu
wynajął przysięgę (na) boga złoży i zostanie zwolniony (od odpowiedzialności).
§ 250. Jeśli
bydlę ulicą przechodząc obywatela ubodło i spowodowało (jego) śmierć, sprawa ta
roszczeniom nie podlega.
§ 251. Jeśli
bydlę obywatela jest bodliwe i że jest bodliwe władze okręgu jego (oficjalnie)
powiadomiły go, a rogów jego nie przyciął, bydlęcia swego nie spętał i bydlę to
syna obywatela ubodło i spowodowało (jego) śmierć, 1/2 miny srebra da;
§ 252. jeżeli
(to) niewolnik obywatela, 1/3 miny srebra da.
§ 253. Jeśli
obywatel obywatela, aby polem jego się zaopiekował, wynajął i ziarno siewne
powierzył mu, bydło powierzył mu, do uprawy pola (kontraktem) zobowiązał go,
jeżeli człowiek ten nasiona lub paszę ukradł i w ręku jego zostanie to
przyłapane, rękę utną mu;
§ 254. jeżeli
ziarno siewne wziął i bydło wygłodził, podwójnie zboże, które otrzymał, zwróci;
§ 255. jeżeli
bydło obywatela w najem oddał lub nasiona skradł i na polu (nic) nie wyhodował,
człowiekowi temu udowodni <mu> się to i w czasie żniw za (każde) 1 bur (pola)
60 gur zboża
odmierzy;
§ 256. jeżeli
zobowiązania swego uiścić nie może, po polu tym przez bydło będzie wleczony (aż
do śmierci).
§ 257. Jeśli
obywatel oracza wynajął, 8 gur zboża na 1 rok da jemu.
§ 258. Jeśli
obywatel wolarza wynajął, 6 gur zboża na 1 rok da jemu.
§ 259. Jeśli
obywatel pług na roli skradł, 5 szekli srebra właścicielowi pługa da;
§ 260. jeżeli
radło lub bronę skradł, 3 szekle srebra da.
§ 261. Jeśli
obywatel pasterza do wypasania bydła lub owiec najął, 8 gur zboża za 1 rok da
jemu.
§ 262. Jeśli
obywatel bydło lub owce dla […] § 263. Jeśli pasterz bydłu lub owcom,
które zostały mu powierzone, pozwolił zaginąć, bydło takie jak (tamto), owce
takie jak (tamte) właścicielowi ich zwróci (je).
§ 264. Jeśli
[pasterz], któremu bydła lub owce do hodowli dano <jemu>, zapłatę swą
przyjął (i) serce jego uradowało się, (a liczbę) bydła pomniejszył (lub liczbę)
owiec pomniejszył, przychówek ograniczył, zgodnie z wymową kontraktu swego
przychówek i dochód (z hodowli) odda.
§ 265. Jeśli
pasterz, któremu bydła lub owce do hodowli dano <jemu>, sprzeniewierzył
się i piętno (własności) zmienił, a (potem zwierzęta) sprzedał, zaś dowiedzie
mu się (to), po dziesięciokroć to co skradł (z) bydła i owiec, właścicielowi
ich zwróci.
§ 266. Jeśli w
trzodzie zaraza powstała lub lew zabił (zwierzę), pasterz przed bogiem oczyści
się (z zarzutów) i starte w trzodzie właściciel trzody weźmie na siebie.
§ 267. Jeśli
pasterz był niedbały i w trzodzie kołowaciźnie pozwolił powstać, pasterz ubytki
(po) koło- waciźnie, do których w trzodzie dopuścił, by powstały, (w) bydle i
owcach wynagrodzi i właścicielowi ich odda.
§ 268. Jeśli
obywatel wołu do młócki najął, 20 sila3 zboża
najemne zań (wynosi);
§ 269. jeżeli
osła do młócki najął, 10 sila3 zboża
najemne zań (wynosi);
§ 270. jeżeli
kozła do młócki najął, 1 sila3 zboża
najemne zań (wynosi).
§ 271. Jeśli
obywatel bydło, wóz (długi) i woźnicę do niego najął, za 1 dzień 3 PI ziarna
da.
§ 272. Jeśli
obywatel wóz (długi) sam najął, za 1 dzień 40 sila3 ziarna
da.
§ 273. Jeśli
obywatel pracownika najemnego najął, od początku roku, aż do piątego miesiąca,
6 ziaren srebra na 1 dzień da, (a) od szóstego miesiąca aż do końca roku, 5
ziaren srebra na 1 dzień da.
§ 274. Jeśli
obywatel rzemieślnika chce nająć (jako): zapłatę [(dla) folusznika] 5 ziaren
srebra, zapłatę (dla) [tkacza wełny 5 ziaren] srebra, [zapłatę] (dla) tkacza
płótna [5? ziaren] srebra, [zapłatę (dla)] producenta pieczęci [5? ziaren
sr]ebra, [zapłatę (dla)] producenta łuków [5? ziaren sr]ebra, [zapłatę (dla)]
kowala [5? ziaren sr]ebra, [zapłatę (dla)] cieśli [5?] ziaren srebra, zapłatę
(dla) garbarza [5?] ziaren srebra, zapłatę (dla) „trzciniarza” [5?] ziaren
srebra, zapłatę (dla) murarza [5? ziaren sr]ebra, na 1 dzień da.
§ 275. Jeśli
obywatel (barkę) płynącą pod prąd najął, na 1 dzień 3 ziarna srebra zapłaty za
nią;
§ 276. jeżeli
(zaś barkę) płynącą z prądem najął 2 1/2 ziarna srebra zapłaty za nią na 1
dzień da.
§ 277. Jeśli
obywatel barkę (o wyporności) 60 gur najął, na 1 dzień 1/6 (szekla
srebra) zapłaty za nią da.
§ 278. Jeśli
obywatel niewolnika (lub) niewolnicę kupił i miesiąc nie upłynął zanim
(choroba) bennu go dotknęła, do sprzedawcy swego tenże
powróci, a nabywca srebro zapłacone odbierze.
§ 279. Jeśli
obywatel niewolnika (lub) niewolnicę kupił i żądanie (jego/jej) zwrotu będzie
miało miejsce, sprzedawca jego (jej) sprawę załatwi.
§ 280. Jeśli
obywatel w kraju obcym niewolnika (lub) niewolnicę (innego) obywatela kupił,
gdy do kraju (ojczystego) przybył i właściciel niewolnika (lub) niewolnicy,
albo niewolnika swego, albo niewolnicę swą rozpozna, (to) jeżeli niewolnik lub
niewolnica owi (są) Babilończykami, bez żadnego srebra wolność im zostanie
dana;
§ 281. jeżeli
(zaś) z innego kraju pochodzą, nabywca przed bogiem (co do) srebra zapłaconego
wypowie się i właściciel niewolnika lub niewolnicy srebro zapłacone- kupcowi
odda i albo niewolnika swego, albo niewolnicę swą odkupi.
§ 282. Jeśli
niewolnik do pana swego: „Nie (jesteś) panem moim ty”, powiedział, (zaś), że
(jest) niewolnikiem jego dowiedzie mu się, pan jego ucho utnie mu.