1.

Dla wielu ludów księżyc ze swoimi regularnymi fazami był najwygodniejszym i najpewniejszym kalendarzem. Żywe jeszcze w języku polskim znaczenie słowa miesiąc na oznaczenie księżyca („Już miesiąc zeszedł, psy się uśpiły” — pisze Karpiński) świadczy o tym, że i Słowianom nasz satelita służył do celów kalendarzowych. Babilonia miała zawodowych oglądaczy nieba, którzy bardzo dokładnie określali pojawienie się „nowego księżyca”. U starożytnych Izraelitów funkcję obserwatorów księżyca powierzono całemu ludowi. Każdy, kto dostrzegł narodziny nowego księżyca czyli pierwszy sierp księżycowy po nowiu, miał obowiązek biec z tą wiadomością do starszyzny. Dwóch wiarygodnych świadków wystarczało do uświęcenia nowego księżyca i ogłoszenia nowego miesiąca.

U Żydów aszkenazyjskich w Europie Wschodniej uświęcanie (witanie) księżyca stało się zwyczajem ludowym. W bezchmurny wieczór podczas pełni księżyca wychodzono na place. — Szułem ałejchem! Szułem ałejchem! Szułem ałejchem! — wołali jedni — Ałejchem szułem! Ałejchem szułem! Ałejchem szułem! — odpowiadali drudzy.

Mówią o tym częściowo nazwy traktatów Miszny. Mówiliśmy o dwóch warstwach halachy i agady przewijających się przez wszystkie karty dzieła. Nie sposób wymienić w niniejszym wszystkich problemów analizowanych, rozważanych lub tylko wzmiankowanych. Można bez przesady powiedzieć, że dzieło nie omija żadnych problemów nurtujących człowieka — Żyda epoki między VI wiekiem p.n.e. a V wiekiem n.e.

Z tej mnogości i różnorodności spraw wybieramy cztery problemy, które pragniemy rozważyć i ukazać szczegółowiej. Są to: Bóg i sprawy Boskie, osobowość Mędrców twórców Talmudu, stosunek do pracy i stosunek do władzy ziemskiej.